بیماری دیابت در دسته بیماریهایی میباشد که متاسفانه هم بزرگسالان و هم کودکان را میتواند درگیر کند. بنابراین مبتلا شدن به این نوع از بیماری موجب بروز عوارض در همه گروه سنی میشود. قبل از هرچیز باید با خود بیماری آشنا شد. اینکه دیابت چیست؟ آیا دارای عوارضی میباشد؟ مهمترین عوارض دیابت چیست؟ عوارض عمومی دیابت چیست؟
دیابت یعنی چه؟
دیابت که به نام بیماری قند معروف است، بیماری است که انسولین (نوعی هومون که وظیفهی آن تنظیم قند موجود در خون را بر عهده دارد) در بدن انسان تولید نمیشود و یا در بدن موجود هست، اما توانایی استفاده از انسولین فراهم نیست که علت آن علت عدم پاسخگویی گیرندههای حساس به انسولین میباشد.
انسولین هورمونی است که به واسطهی لوزالمعده (غده پانکراس) در بدن انسان تولید میشود. هورمون انسولین قند اضافی موجود در خون جذب سلولها میکند تا بهعنوان انرژی در مواقع لازم، مورد استفاده قرار گیرد. مقدار انسولین در بدن مبتلایان به دیابت کمتر از حالت عادی است و یا به علتهای گوناگون، مقدار قند خون مناسب نیست. به همین علت، مقدار قند خون بدون هیچ گونه استفاده از انسولین، بالا رفته و از تعادل خارج میشود. از طرفی سلولها کمانرژی میشوند که این افزایش قند در خون ایجاد مشکلات و بیماریهای متعددی را در کوتاه مدت و دراز مدت به ارمغان خواهد آورد.
مهمترین عوارض دیابت
بیماری دیابت دارای عوارض گوناگونی میباشد که در این بخش به مهمترین عوارض دیابت پرداخته میشود:
کتواسیتوز ( DKA ) یا کمای دیابتی
کتواسیتوز، نام دیگر آن کمای دیابتی یکی از مهمترین عوارض دیابت به شمار میرود که در صورت درمان نشدن میتواند فرد بیمار را به کما ببرد. در برخی افراد به دلیل کمبود انسولین در بدن و همچنین به دلیل مقاومت نسبی سلولها به انسولین، گلوکز (قند خون) به مقدار کافی در اختیار سلولهای بدن قرار نمیگیرد. در نتیجه سلولها مجبور هستند برای تامین انرژی به عنوان گلوکز از چربیها برای سوختوساز و تامین انرژی سلولی استفاده کنند.
از علائم اولیه کتواسیتوز یا کمای دیابتی که یکی از مهمترین عوارض بیماری دیابت است، میتوان به احساس تشنگی شدید و خشکی دهان، تکرر ادرار که از حالت طبیعی و روزمرگی خارج شده است، بالا بودن قند خون نسبت به حالت عادی و وجود مقدار زیادی کتون در ادرار اشاره نمود.
در این فرآیند غیرعادی که یکی از مهمترین عوارض دیابت محسوب میشود، سلولها منجر به افزایش تعداد مواد زائدی به نام کتونها در خون میشوند.
با افزایش تدریجی کتونها، خون خاصیت اسیدی پیدا میکند و با کاهش PH بدن، آسیب به قسمتهای داخلی سرعت بیشتری میگیرد. اگرچه این عارضه بیشتر در افراد مبتلا به دیابت نوع یک که تحت درمان نیستند مشاهد میشود اما به تعداد اندکی در دیابت نوع دو نیز به علت مقاومت سلولها به انسولین رخ میدهد. درصورتیکه از علائم کتواسیتوز آگاهی داشته باشیم میتوانیم با تشخیص و شناسای زود هنگام، از پیشرفت بیماری کتواسیتوز جلوگیری کنیم.
نوروپاتی یا آسیب اعصاب
یکی دیگر از مهمترین عوارض دیابت، که عاملی برای آسیب به اعصاب و دلیل بیماری دیابت میباشد نوروپاتی یا آسیب اعصاب نام دارد. نیمی از مبتلایان به دیابت نوروپاتی درگیر میشوند. بیماری نوروپاتی یا آسیب اعصاب که یکی از مهمترین عوارض دیابت میباشد، بیشتر در افرادی به وجود میآید که سالهای طولانی از ابتلایشان به دیابت میگذرد.
عوارض پوستی
از جمله مهمترین عوارض دیابت میتوان به عواض پوستی اشاره نمود. که اکثر مواقع در همان مراحل اولیهی دیابت خود را به عنوان یکی از مهمترین عوارض دیابت، نشان میدهد.
از تاثیرات عوارض پوستی که از عوامل مهمترین عوارض بیماری دیابت به وجود میآید میتوان به عفونتهای باکتریایی، عفونتهای قارچی و خارش اشاره نمود. که البته در بعضی از مواقع هم، تاولها میتوانند جزء آسیبهای بیماری دیابت از نوع پوستی باشند.
عوارض چشمی (بینایی)
عوارض چشمی یکی دیگر از مهمترین عارضههای بیماری دیابت به شمار میرود. از نشانههای عوارض چشمی میتوان به افزایش فشار در چشم و آب مروارید (کدر شدن عدسی چشم) اشاره نمود.
بیماری قلبی عروقی
بیماریهای قلبی و عروقی یکی دیگر از عوارض بیماری دیابت میباشد که علت دو سوم مرگ و میرهای ناشی ازدیابت هستند. افراد مبتلا به دیابت، دو برابر سایر افراد احتمال دارد که به بیماریهای قلبی و یا سکتههای مغزی دچار شوند. با وجود این شرایط خبرخوب آن است که با رعایت رژیم غذایی، انجام ورزش، انجام روشهای درمانی و کنترل قند خون میتوان احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی و عوارض ناشی از بیماریهای قلبی عروقی را کاهش داد.
از علائم بیماریهای قلبی عروقی میتوان به تنگی نفس، ضعف اندامهای جسمی، ادم (EDEMA) به مفهوم جمع شدن مایع در پاها میباشد) و خستگی را نام برد.
عوارض کلیوی
کلیهها موظف هستند تا مواد زائد را از خون دفع کنند. کلیهها که دو اندام حیاتی در بدن هستند سرشار از عروق ریزی میباشند که وظیفه تصفیه خون را به عهده دارند. درصورت ابتلا به دیابت و آسیب این عروق کوچک، عوارض کلیوی بروز پیدا میکنند، این عوارض میتوانند به قدری شدید باشند که برای ادامهی زندگی، نیاز به دیالیز خون و یا پیوند کلیه باشد.
از علائم عوارض کلیوی میتوان به تورم پاها، کاهش روند طبیعی خواب، ناراحتی معده، کاهش در توانایی تمرکز و کاهش اشتها اشاره نمود.
عوارض عمومی بیماری دیابت
وجود بیماری دیابت میتواند باعث بروز آسیبها و عوارض بسیاری بر روی اعضای بدن شود. از جمله این آسیبها و مهمترین عوارض دیابت میتوان به تخریب شبکیه و بروز تاری دید و نابینایی، آسیب شدید به کلیهها و نیاز به دیالیز یکی دیگر از مهمترین عوارض دیابت اشاره کرد. عدم کنترل و بیتوجهی به مقدار قند خون میتواند باعث بروز بیماری دیابت و عوارض جبران ناپذیر آن بر بدن شود. عدم مراقبت و بیتوجهی صحیح از پاها، موجب بروز زخم و عفونت غیرقابل کنترل میگردد.
از مهمترین عوارض دیابت در بدن، تاثیر بر روی اعصاب و اندامها مخصوصاً پاها میباشد. باعث بیحرکتی و بیحسی آنها شده و سبب ایجاد گزگز در کف پاها میگردد. عدم توانایی جنسی در آقایان از دیگر آسیبها و مهمترین عوارض دیابت میباشد. افراد دیابتی بیشتر در معرض خطر عفونت لثهها و پوسیدگی و لق شدن دندانها هستند. بنابراین باید به طور مرتب به بهداشت دهان و دندان خود بپردازند. در صورت کنترل نشدن و عدم پیشگیری از بروز این بیماری ممکن است شاهد آسیبهای جبرانناپذیری باشیم. مانند: حمله قلبی، سکته مغزی و افزایش فشار خون بخصوص در افراد مسن و سالخورده باشیم.