برای دانستن اینکه پلاسما تراپی و پلاسمای سرد چیست و چه کاری انجام میدهد؟؛ در مرحله اول بهتره بدانیم پلاسما چیست و چگونه بوجود میآید؟ پلاسما در آزمایشگاه با حرارت بسیار بالایی که به گاز وارد میکنند تولید میشود. این حرارت بسیار زیاد بین اتمها و مولکولهای گاز برخورد ایجاد میکند و باعث آزاد شدن آنها میگردد. چنین واقعهای در فضا مابین ستارگان نیز اتفاق میافتد. دما و تراکم آن میتواند بسیار سرد و یا بسیار گرم باشد.
هنگامی که به یک ماده به طور مداوم انرژی وارد میشود، دمای آن افزایش مییابد و از حالت جامد به مایع و بعد به حالت گاز میرود. اگر ورودی انرژی ادامه یابد، پوسته اتمی شکسته میشود و ذرات بارداری (الکترونهای با بار منفی و یونهایی با بار مثبت) را ایجاد میکند. این وضعیت حالت چهارم ماده پلاسما (PLASMA) نامیده میشود.
پلاسما تراپی چیست؟
پلاسما تراپی بهعنوان یک روش جدید درمانی برای زیبایی و جوانی پوست مورد استفاده قرار میگیرد. جهت درمان جوش، ازبین بردن چروکهای صورت، کاهش لکهای قرمز پوست، ترمیم آکنه، درمان افتادگی پلکها، لیفت بینی و کاهش لکها و خالهای پوستی کاربرد موثری دارد.
در این روش درمان بدون نیاز به عمل جراحی و بدون نیاز به بیهوشی است. این روش به اسمهای پلاسماجت یا پلکسر معروف هستند. این روش توسط دستگاه پلاسماجت نقاط ریزی با فاصله بسیار کم در سطح پوست را طی فرآیندی، سوزانده که هیچ گونه اثرات اسکاری ندارد. در پلاسماجت به علت آب شدن لایه های زیرین پوست، پوست لیفت و جمع میشود.
باید به این نکته توجه داشت که دستگاه پلاسماجت گازی تولید میکند، که باعث تاثیر بر بافتهای صورت به صورت مستقیم میشود. این امر باعث میشود تا بافت پوست تحت تاثیر ترمیم قرار بگیرد. در نتیجه پوستی جوان به ارمغان خواهد آورد. امروزه توجه بسیاری به این روش شده است. چراکه با کمک پلاسماجت میتوان جوانی و شادابی را در پوست خود احساس کرد و از لطافت و صافی آن لذت ببرید.
لطفا به این نکته هم توجه کنید که پلاسما تراپی تنها برای پوست صورت کاربرد ندارد و برای کل بدن کاربردی و موثر است و مورد استفاده قرار میگیرد.
دستگاه پلاسمای سرد چگونه عمل میکند؟
این دستگاه درواقع یک سیستم خدماتی است که به شماری از بیماران ارائه خدمت میکند. در دستگاه پلاسمای سرد که سامانه پلاسمای سرد فشار اتمسفری نام دارد، از پرتوهایی استفاده میشود که مجموعهای از ذرات واکنشپذیر پلاسما را طی تابشی پنجدقیقهای روی پوست میتاباند. ابعاد ۱۰×۱۰ را دربر میگیرد که هرچه وسعت زخم بیشتر باشد، وسعت تابش هم بیشتر خواهد شد. برای این حجم از زخم، پلاسما تراپی را داریم که از سه بخش منبع تغذیههای ولتاژ، پروب نازل و یک کپسول هلیم تشکیل میشود. کپسول هلیم یونیزه شده و پلاسما از هلیم تولید میشود که روی زخم تماس مستقیم دارد.
با هر بار استفاده از این دستگاه، حجم باکتری صفر میشود. قبل و بعد از درمان پلاسما، کشت باکتری انجام شده است که هیچ مقداری از باکتری را نشان نمیدهد. در این هنگام، وقتی پانسمان جدید روی زخم قرار میگیرد، باعث تحریک و تسریع درمان زخم میشود.
پلاسمای سرد (Cold Plasma)
یکی از جدیدترین تکنولوژیها برای از بین بردن باکتریها و ویروسهای بدن و پوست پلاسمای سرد (Cold Plasma) میباشد. از کاربردهای پلاسمای سرد میتوان به غیرفعال کردن عوامل بیماریزا و درمان زخمها اشاره نمود.
در این روش به علت تابشهای فرابنفش با قوس تابش کوتاهتر، امکان انتقال دمای زیادی به بدن وجود ندارد. معمولاً از پلاسمای سرد در درمان بیماریهای پوستی استفاده میشود. از مهمترین موارد کاربرد پلاسمای سرد به درمان زخمها، بهبود ناهنجاریهای پوستی و رفع مشکلات پوستی میتوان اشاره کرد.
پلاسمای سرد نوعی دستگاه می باشد که به وسیلهی گاز هلیوم، باعث تقویت سلولی میشود. از ویژگیهای اصلی دستگاه پلاسمای سرد میتوان به ترمیم انواع زخمها و درمان انواع لکهای تیره و روشن پوستی اشاره نمود.
اثرات پلاسما تراپی در بهبود زخم
- اثر ضد میکروبی
پلاسما تراپی از دو روش اثر باکتریوسیدال (از بین بردن باکتری) و میکروارگانیسمها (ریزاندامگان) عمل میکند. در مرحلهی اول از روش بمباران الکترونی و به روش لوکال استفاده میشود. این کار باعث تخریب دیواره سلولی باکتری میشود و محتویات سلولی را خالی میکنند. در روش دوم از روش واسطههای شیمیایی استفاده میشود که توسط پلاسما تراپی ایجاد میشود. مانند اشعهی UV، اُزن، ذرات باردار، میدان مغناطیسی، رادیکالهای هیدروکسیل، تشکیلات اتمی و مولکولهای برانگیخته که روی باکتریها، قارچها، ویروسها و سایر پاتوژنها موثر هشتند. و در پی آن باعث نابودی آنها میشود.
- انعقاد خون
نوعی اسپری پلاسما با دمای پایین توانایی این را دارد نمونههای خونی را که کامل لخته نشدهاند در کمتر از ۱۵ ثانیه منعقد نماید. تحقیقات نشان میدهد که تسریع روند انعقاد خون به عامل ایجاد اکسیژن اتمی واکنش پذیر (RAO) میباشد. این اکسیدانها عاملی برای تحریک تجمع پلاکتها میشوند.
در زخم و جراحیها نیز میتوان از پلاسما تراپی برای کنترل و مهار خونریزی پس از برشها استفاده کرد. حتی همانطور که اشاره شد در انعقاد خونریزیهای مینور سایت زخم بسیار تاثیرگذار هستند.
کاربرد پلاسما در التهاب زخم
التهاب نوعی زخم است و بلافاصله بعد از آسیب دیدن رگهای خونی و نشت مواد موجود در رگهای خونی (که مواردی همچون آب، نمک و پروتئین است)، به بیرون رگ شروع میشود. این موضوع علت ایجاد تورم موضعی هم میباشد.
پلاسما در کنترل التهاب و فاکتورهای التهابی اثر بالایی دارد. در حدی که یکی از اندیکاسیونهای رسمی پلاسما کنترل انواعی از التهابهای موضعی زخم میباشد.
- تکثیر
تکثیر در بهبود زخم بیان میکند، در زمان بازسازی و نوسازی بافت جدید زخم اتفاق میافتد. بافتهای جدید با کلاژن و ماتریکس خارج سلولی تولید میشود. علاوه بر این یک شبکه جدید از رگهای خونی باید ساخته شود تا یک بافت گرانولهی سالم با اکسیژن رسانی کافی و تغذیه مناسب تولید میگردد.
- هموستاز
هموستاز مرحلهای است که پس از مراحل ترمیم زخم شروع میشود. که با قطع خونریزی شروع میشوند. در این مرحله تجمع پلاکتی صورت انجام میپذیرد.
همانطور که در بخشهای قبلی بررسی کردیم، پلاسما تاثیرات بسیار خوبی در کنترل انعقاد و تحریک تجمع پلاکتی دارد.
گونههای واکنشدهنده اکسیژن و نیتروژن (RONS) به وسیلهی پلاسما و فاکتور رشد (FGF2) که از فیبروبلاست ها آزادسازی میشود. میتوانند مهاجرت و تکثیر سلولهای اندوتلیوم عروق و به وجود آورندهی ساختار لولهای را تحریک کنند. همچنین میتوانند میزان اشباع اکسیژن پوست و گردش خون مویرگی بعد از درمان با پلاسما تراپی افزایش داشته باشد. که اینها با هم باعث بهبود میزان رگزایی در محل زخم میشوند.
عامل فاکتور شبه هستهای
عامل فاکتور شبه هستهای از گلبولهای قرمز، ۲ مشتق شدهاند که آن را به اختصار (NRF2) نشان میدهند. که یک فاکتور رونویسی حیاتی برای بیان ژنهای مسئول تولید پروتئینهای آنتی اکسیدان میباشند. پلاسما گونههای واکنش دهندهای ایجاد میکند که به احتمال از طریق این فاکتور حساس، به اکسایش ترجمه شدهاند. و به طور خاصی مسیر (NRF2) را تغییر میدهد. در نهایت طی مراحلی اپیتلیزاسیون مجدد یا (Reepithelization) و رگزایی (Angiogenesis) را بهبود میبخشد.
میتوان به این نکته هم اشاره نمود که پلاسما تراپی به شکلی موثری موجب بسته شدن سریع زخم و حتی زخمهای حاد و زخمهای مزمن همچون زخمهای دیابت و فشاری کاربرد دارد. طی تحقیقاتی که در ایران صورت گرفت، پس از ترمیم زخم تست استحکام از پوست انجام میگیرد. که نتیجهی آن نشان میدهد زخمهایی که با پلاسما درمان شدهاند از نظر استحکام، بیشترین میزان تحمل توسط بافت پوست و همچنین قدرت ارتجاعی بیشتری نسبت به نمونههای کنترل برخوردار هستند.